Met de invoering van de ‘Wet deregulering beoordeling arbeidsrelaties’ (Wet DBA) is de ‘Verklaring Arbeidsrelatie’ (VAR) per 1 mei 2016 vervallen. Niet langer kon een VAR een opdrachtgever vrijwaren voor mogelijk werkgeverschap in relatie tot een opdrachtnemer. Deze wet heeft niet de duidelijkheid en rust gebracht die hij moest brengen. Het kabinet heeft daarom besloten de wet te vervangen. Het streven is om de nieuwe maatregelen op 1 januari 2021 in te laten gaan. Tot die tijd is de Wet DBA van kracht.
Waarom hebben opdrachtgevers en opdrachtnemers (zzp’ers) ook alweer graag zekerheid over de arbeidsrelatie die ze met elkaar aangaan? Dit komt doordat de kwalificatie opdrachtnemer of werknemer een groot verschil in fiscale en arbeidsrechtelijke gevolgen met zich brengt. Blijkt sprake te zijn van een (verkapt) dienstverband, dan is de werkgever verplicht om loonheffingen in te houden en is er een verzekeringsplicht voor de werknemersverzekeringen. Ook heeft de werkgever te maken met arbeidsrechtelijke regels omtrent (o.a.) loon doorbetalen bij ziekte en vakantie en zijn er ineens regels omtrent ontslag.
Hoewel de Wet DBA de bedoeling had om de kwalificatie gemakkelijker en inzichtelijker te maken voor alle partijen, liet de praktijk anders zien. Daarnaast is er een groeiende groep van schijnzelfstandigen (zelfstandigen die een arbeidsrelatie hebben met hun opdrachtgever en waar eigenlijk sprake is van een dienstbetrekking en op die manier zorgen voor de ongewenste concurrentie op arbeidsvoorwaarden) en kwetsbare zelfstandigen waar het kabinet zich nog steeds zorgen over maakt. De Wet DBA biedt onvoldoende bescherming aan deze groep. Tijd dus voor een wijziging op korte termijn die duidelijkheid geeft over de kwalificatie van de arbeidsrelatie en tegelijkertijd recht doet aan de kwetsbare werkenden op de arbeidsmarkt.
Het kabinet wil vanaf 2021 nieuwe wet- en regelgeving invoeren die de wet DBA vervangt. Hoewel eerst gekeken is of partijen met een minimumtarief en een zelfstandigenverklaring kunnen werken, blijken deze opties niet mogelijk doordat de grote diversiteit in zelfstandigen een overmatige regeldruk meebrengt. Beide alternatieven worden daarom in de koelkast gezet. Dit heeft tot gevolg dat er nog geen oplossing is voor de groep kwetsbare zzp-ers. Wel zijn andere belangrijke stappen gezet waarbij meer duidelijkheid aan de opdrachtgever wordt geboden. In het najaar 2020 wordt gestart met een pilotfase op grond waarvan een verklaring opdrachtgeverschap kan worden afgegeven door het invullen van een vragenlijst in een webmodule.
Met de webmodule ontwikkelt het kabinet een instrument om opdrachtgevers duidelijkheid – en waar mogelijk zekerheid – te geven over de kwalificatie van de arbeidsrelatie voor de loonheffingen. Als uit de beantwoording van de vragen in de webmodule volgt dat buiten dienstbetrekking kan worden gewerkt, dan ontvangt de opdrachtgever een zogeheten opdrachtgeversverklaring. Hiermee krijgt hij zekerheid dat een opdracht buiten (fictieve) dienstbetrekking kan worden uitgevoerd (en dus geen loonheffing of premies werknemersverzekeringen hoeven te worden betaald). De vrijwaring geldt uiteraard alleen voor zover de vragen in de webmodule naar waarheid zijn ingevuld en de praktijk hiermee overeenstemt.
De webmodule is overigens niet verplicht. Invullen gebeurt anoniem en wordt nergens geregistreerd. Het is alleen bedoeld als hulpmiddel voor de partij die twijfelt aan de kwalificatie van de arbeidsrelatie. Bij controle door de Belastingdienst kan een opdrachtgever zich wel beroepen op een afgegeven opdrachtgeversverklaring, mits naar waarheid ingevuld en er dienovereenkomstig wordt gewerkt.
De webmodule geeft daarnaast ook de ‘indicatie dienstbetrekking’ af, wanneer uit de antwoorden volgt dat de relatie mogelijk als werknemerschap kan worden gezien. Deze indicatie heeft evenmin rechtsgevolgen, maar de kans bestaat dat er in de praktijk daadwerkelijk sprake is van een dienstbetrekking. In dat geval doet u er verstandig aan om de vormgeving van de arbeidsrelatie opnieuw onder de loep te nemen. Er blijven echter ook situaties waarin de webmodule geen oordeel kan geven. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn omdat in de desbetreffende branche of sector specifieke omstandigheden een rol spelen, waarmee in de webmodule onvoldoende rekening kan worden gehouden.
Met ingang van 12 januari 2021 is de pilotfase Webmodule Beoordeling Arbeidsrelaties ingegaan. Je vindt de webmodule terug op de website van de KvK.
Wilt u alvast graag weten welke indicatoren van belang zijn voor de opdrachtgeversverklaring? Of welke vragen u kunt verwachten bij de webmodule? Neemt u dan vrijblijvend contact op met een van de specialisten Arbeidsrecht van Marxman Advocaten. Zij staan u graag vrijblijvend te woord.